مولانا جلال‌ الدین محمد بلخی (۶۰۴ – ۶۷۲ ق / ۱۲۰۷ – ۱۲۷۳ م) ، شاعر ، عارف و فقیه بزرگ پارسی‌ گوی ، در بلخ زاده شد و در کودکی به همراه خانواده به قونیه مهاجرت کرد . او ابتدا فقیهی حنفی و مدرس بود ، اما دیدار با شمس تبریزی در ۶۴۲ ق، تحولی عظیم در زندگی‌ اش ایجاد کرد و او را به عارفی شوریده و شاعری عاشق تبدیل نمود .
مثنوی معنوی (۲۵۷۰۰ بیت) ، دیوان شمس (غزلیات عاشقانه) ، فیه ما فیه و مجالس سبعه از مهم‌ ترین آثار اوست . مولانا عرفان را با شعر ، موسیقی و سماع در آمیخت و مکتب عشق الهی را بنیان گذاشت که در آن ، انسان از طریق محبت به خدا می‌ رسد . او بنیان‌ گذار طریقت مولویه (درویشان چرخان) است و اندیشه‌ اش همچنان در ادب ، عرفان و فرهنگ جهانی تأثیرگذار است .